Datering
Maker Jacob Grevenberg

Doos met evenaar en muntgewichtjes.

Houten doosje, bevattende een kleine evenaar met een driehoekige en een ronde schaal. Achter een schuif in het deksel acht en in de doos vijf muntgewichten. Achter een schuif in de doos de aasgewichten. Het deksel is aan de buitenkant versierd met houtsnijwerk (geometrische motieven). In een van de schalen van de evenaar de letters IG (het vervaardigersmerk). Opschrift (inkt op hout) binnenkant deksel: 'Recht Abgezogene Waag Und gewicht / macht meister Jacob Grevenberg / Waagen macher Wonhaft zu Cöllen / unter helm schlager A. 1743'. Boven de vakjes met de muntgewichten de namen van de munten: 'dub: ducat' (dubbele dukaat - staande man met de letters HD), 'ducat' (dukaat, staande man met de letters HD), 'mirledung' (mirliton, krullen met kroon), '½ son. Pistol' (halve zonpistool, gevoet kruis met in het midden een zon), '1 pistolett' (pistool, gevoet kruis), ½ pistolett (half pistool, gevoet kruis), '½ carolin' (halve goudgulden, rijksappel), 'Golt M.' (Max d'Or, wapen van Maximiliaan Emanuel van Beijeren), '2 pistoletten' (dubbele pistool, gevoet kruis), 'Esga' (aasgewichten), 'Severin' (Souvereign, gekroonde kop met de letters HR), 'H. Louis d'Or' (Louis d'Or, gekroond monogram), 'Caroliner' (goudgulden, twee koppen met ster), 'Son Pistol' (zonnepistool, gevoet kruis met in het midden een zon).
De muntgewichten werden gebruikt door kooplieden om munten na te wegen. Door afvijlen (snoeien) verloren munten aan intrinsieke waarde. Om te voorkomen dat men te lichte munten aannam hadden kooplieden een evenaartje en muntgewichten (normgewichten) bij zich. Om bij gesnoeide munten het verschil met het normgewicht te kunnen meten werden de kleine gewichten (aasgewichten) gebruikt. Een vrijwel identiek muntdoosje (Jacob Grevenberg, 1743) is in het bezit van het Fries Museum. Een soortgelijk doosje bracht in 1984 op een veiling in Essen DM 1.300,= op.
literatuur: - Dr. Brune Kisch, Gewichte- und Waagemacher im alten Köln, p. 74 ev. - Jaarverslag Fries Scheepvaart Museum 1953.

Identificatie
Titel
Doos met evenaar en muntgewichtjes.
Objectnummer
FSM-N-052
Objecttype
  • Evenaars
    Evenaars zijn gelijkarmige jukbalansen voor het bepalen van het gewicht van goederen boven de 5 kg. (Het waagstuk. Wegen en waaggebouwen in Nederland, div. auteurs, Amsterdam 1990)
  • Balansen
    Balansen zijn meetinstrumenten waarmee gewogen werd in de waag. (Levende Stenen 1977)
  • Weeginstrumenten
  • Maten en gewichten
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000015071
Over
Onderwerpen
  • Munten
    Geldstuk. Stuk metaal, veelal rond, voorzien van een stempel aan weerszijden, dat dient als ruilmiddel. (Religieus Erfgoedthesaurus)
Werk
Breedte
6.5 cm
Hoogte
2.5 cm
Lengte
12.5 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Jacob Grevenberg
Datering
Materiaal
  • Lindenhout
    Hout van de boom behorende tot de soort Tilia americana, inheems in het oosten van de Verenigde Staten en in Canada. De kleur van het hout varieert van roomwit tot bijna bruin; het hout wordt gebruikt voor de vervaardiging van constructiefineer, triplex, pianomechanieken en draaiwerk. (Toegepaste Kunst Project, RKD)
  • Hout
    Hout is een bouwmateriaal, afkomstig van boomstammen en -takken. Naast merg, spint en schors vormt het daarvan het voornaamste bestanddeel. Ten noorden van de Alpen is hout van oudsher het belangrijkste bouwmateriaal. Onderscheiden worden naaldhout van naaldbomen (dennen, grenen, vuren) en loofhout van loofbomen (eiken, beuken enz.). De stammen werden meestal in het groeigebied gekantrecht en per vlot of in een schip over water vervoerd. De houthandel en -nijverheid concentreerden zich in Nederland vooral in Dordrecht, Amsterdam, Deventer en later ook in de Zaanstreek. Voor regionaal gebruik concentreerde de houthandel zich ook in plaatsen als ’s-Hertogenbosch, Schoonhoven en Tiel. (Haslinghuis)
  • Messing
    Legering van koper en zink, z.g. geelkoper. Hiervan werden talloze voorwerpen gegoten, zoals kronen, lezenaars, koorhekken of onderdelen daarvan. Men noemde dit geelgieterswerk. (Haslinghuis)
  • Metaal
    Alle leden van een grote groep stoffen die meestal een kenmerkende glans vertonen. Het zijn goede geleiders van elektriciteit en warmte, ze zijn ondoorschijnend, kunnen smelten en zijn meestal pletbaar of kneedbaar. (Project Fotografie)Any of a large group of substances that typically show a characteristic luster, are good conductors of electricity and heat, are opaque, can be fused, and are usually malleable or ductile. (Project Fotografie)Een metaal is een materiaal dat in vaste vorm kristallijn is, ondoorzichtig, smeedbaar, pletbaar en een goede geleider van warmte en stroom. (Conservation Dictionary)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA

Trefwoorden

Uit de Zuiderzeecollectie

Gerelateerd