Datering
Maker K.J. van Delden

Scheepsmodel van een statenjacht.

Scheepsmodel van een statenjacht. Blokmodel. Schaal niet bekend. Rondhouten en tuigage: Het statenjacht heeft een mast en een boegspriet. De mast bestaat uit twee ddelen: een mast en een steng. De mast wordt gehouden door een voorstag dat met een jufferblok met zeven gaten op de voorsteven is bevestigd. Aan weerszijden wordt de mast gehouden door een staand want van drie hoofdtouwen met weeflijnen en een gaand want (bakstag). De boegspriet is niet gestaagd. De zeilen zijn van witte katoen: een gaffel grootzeil, een stagfok, een breefok en een kluiver. De kluiver is bevestigd op de boegspriet. De schoten ervan zijn belegd op de bolders van het voorschip. De stagfok is bevestigd op de voorsteven. De schoot is belegd op een klamp aan de voet van de mast. De breefok is vastgezet op twee ra's die beide zijn voorzien van ronde knoppen op de uiteinden. De schoten van de breefok zijn belegd op nagelbanken in het achterschip. Het grootzeil is voorzien van een rechte gaffel. De gaffel wordt gehesen met een piekeval die is getakle door vijf blokken en door een klauwval. Het onderlijk van het grootzeil wordt gezeild met losse broek (geen giek). De grootschoot is belegd op een blok aan de voorwant van de kajuit. Op de top van de mast een mastwortel (afgebroekn) met rood-wit-blauwe vleugel. De blokken zijn niet voorzien van lopende schijven. De romp: Het voorschip ie rond. Het achterschip is rond en voorzien van een spiegel. De bodem is rond. Het model van voor naar achter: Op de scheg is een boegbeeld geplaatst in de vorm van een leeuw. Op het oordek een braadspil (los). Aan de voet van de mast een nagelbank. Op het dek achter de mast een achtzijdige lichtkap en een met reling omgeven trapgat. De kajuit heeft versierde wanden met ramen. Ook in de spiegel zijn ramen gemaakt. Op de top van de spiegel een lantaarn. De versieringen zijn geprefabriceerd en niet gedetailleerd. Kleuren: De romp is bruin. Het berghout is zwart. De boeisels en de zijwand van de kajuit zijn havannabruin. De ornamenten zijn bronskleurig. Het dek is gelakt. De braadspil is bruin en zwart. De lichtkap is rood. De spiegel is aan de onderkant rood. Het versierde deel is bruin met ornamenten in goudkleur. Accessoires: stander.
Het model is gebouwd uit een bouwdoos. Ornamenten zijn niet origineel en gebaseerd op fantasie. Statenjachten werden gebruikt voor het vervoer van hoogwaardigheidsbekleders als prinsen (daarom ook wel prinsenjacht genoemd), leden van de admiraliteitencolleges, leden van de Staten, de V.O.C. of de W.I.C., etc. de vaartuigen waren doorgaans fraai ingericht en voorzien van allerlei versieringen en snijwerk. In de loop van de 18de eeuw werden statenjachten ook als pleziervaartuig aangewend. Nochtans bleef het als officieel vaartuig van de Staat bij de Koninklijke Marine in gebruik tot 1843. Statenjachten zijn rondgebouwde vaartuigen met weinig diepgang en daarom meestal voorzien van zijzwaarden. De eerste Statenjachten voerden een spriettuig. Omstreeks 1660 kwam hiervoor in de plaats een staand gaffeltuig. De korte mast van het spriettuig werd dan vervangen door een langere met een steng. Statenjachten werden door Nederlandse bewindhebbers wel eens als geschenk aangebonden aan buitenlandse vorsten. Buitenlandse koningen kochten ook wel soortgelijke schepen in Nederland.

Identificatie
Titel
Scheepsmodel van een statenjacht.
Objectnummer
FSM-1994-004
Objecttype
  • Scheepsmodellen
    Nabootsing van een vaartuig op klein formaat. (Encyclo.nl)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000014066
Over
Onderwerpen
  • Statenjachten
    Voornamelijk in de tweede helft van de 17de eeuw een bepaald scheepstype, dat door de Staten voor representatieve doeleinden en als transportmiddel gebruikt werd. Zeilend, redelijk zeewaardig, houten vaartuig, meestal getuigd met één mast en zwaarden, met een rond voorschip, vaak voorzien van een galjoen, een gepiekt achterschip met een hartvormige spiegel, met daarboven een paviljoen. Ze hadden een redelijke zeeg en waren vaak zo rond de twintig meter lang, maar variabel in verschijning. (debinnenvaart.nl)
Werk
Breedte
35.0 cm
Hoogte
74.0 cm
Lengte
80.0 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. K.J. van Delden
Datering
Materiaal
  • Hout
    Hout is een bouwmateriaal, afkomstig van boomstammen en -takken. Naast merg, spint en schors vormt het daarvan het voornaamste bestanddeel. Ten noorden van de Alpen is hout van oudsher het belangrijkste bouwmateriaal. Onderscheiden worden naaldhout van naaldbomen (dennen, grenen, vuren) en loofhout van loofbomen (eiken, beuken enz.). De stammen werden meestal in het groeigebied gekantrecht en per vlot of in een schip over water vervoerd. De houthandel en -nijverheid concentreerden zich in Nederland vooral in Dordrecht, Amsterdam, Deventer en later ook in de Zaanstreek. Voor regionaal gebruik concentreerde de houthandel zich ook in plaatsen als ’s-Hertogenbosch, Schoonhoven en Tiel. (Haslinghuis)
  • Metaal
    Alle leden van een grote groep stoffen die meestal een kenmerkende glans vertonen. Het zijn goede geleiders van elektriciteit en warmte, ze zijn ondoorschijnend, kunnen smelten en zijn meestal pletbaar of kneedbaar. (Project Fotografie)Any of a large group of substances that typically show a characteristic luster, are good conductors of electricity and heat, are opaque, can be fused, and are usually malleable or ductile. (Project Fotografie)Een metaal is een materiaal dat in vaste vorm kristallijn is, ondoorzichtig, smeedbaar, pletbaar en een goede geleider van warmte en stroom. (Conservation Dictionary)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA