Datering
Maker Pieter Zeldenrust
Scheepsmodel van de houten Staverse jol met visserijnummer HI-6.
Scheepsmodel van de houten Staverse jol met visserijnummer HI 6. Op spanten gebouwd. Schaal niet bekend. Het schip heeft één mast en een kluiverboom aan de voorsteven. De mast is ongestaagd. De zeilen zijn van witte katoen: een kluiver, een stagfok en een grootzeil. Het grootzeil heeft een rechte gaffel en een giek. Op de top van de mast een blauwe vleugel. De romp heeft een rond voorschip, een platte spiegel en een ronde bodem. Het is een open boot zonder dek, maar met buikdenningen. Het schip heeft een vaste kiel en kan daarom gezeild worden zonder zwaarden. Op het voorschip is het visserijnummer geschilderd: 'HL 6' Dit nummer staat ook in het grootzeil. Een vierarmig dreganker hangt over het voorboeisel. Op het boeisel aan stuurboord twee scepters met daarin een pikhaak en een fokuitzetter (boom). Het roer is voorzien van een hoge, naar voren hellende roerkop. De romp is gelakt. Het onderwaterschip is rood. De binnenkant van het boeisel is blauw. De mastbank, de achterbank, de roerkop en het helmhout zijn groen. De buikdenning is bruin. Het beslag is wit. De bovenkant en van de mast is zwart en de trommelstok is wit. Bij het model een stander.
Het model is gebouwd door Pieter (Jelles) Zeldenrust (Molkwerum 1866-1945). Hij voer op de Staverse jol met visserijnummer HL 6. Zijn kompas is aanwezig onder het nummer FSM-J-166. De zeilen zijn in de zestiger jaren gemaakt door Pieter Alkema, toen nog werkzaam bij zeilmakerij D. Gaastra aan het Kleinzand te Sneek, later conciërge bij het Fries Scheepvaart Museum.
De Staverse jol heeft een hoge bolle kop en een platte, hartvormige spiegel, die bijna verticaal staat. De romp is buikig van vorm en neigt aan de bovenkant naar binnen. Er is geen berghout en er wordt gezeild zonder zwaarden. De boot is geheel open. Aanvankelijk waren Staverse jollen overnaads gebouwde boten met een gemiddelde lengte van 5.50 meter. Na 1900 groeiden ze tot 7.30 meter en werden ze gladboordig gebouwd. De romp was gebouwd op een lange, hoge kiel. Ze zijn voorzien van een spriettuig, de grotere jollen van een bezaantuig. De fok werd uitgezet op een botteloef. Staverse jollen werden gebruikt voor visserij op paling en ansjovis, maar ook op haring en bot. Ze kwamen voor in onder andere Stavoren, Hindeloopen, Warns, Molkwerum en Laaksum. Een verkleinde versie werd op de westwal gebruikt en is bekend als Andijker jol. De meeste Staverse jollen zijn gebouwd in Stavoren, maar ze zijn ook gebouwd in Hindeloopen en Gaastmeer.
literatuur:
- Sneeker Nieuwsblad 2 september 1962, 27 september 1962.
- Jaarverslag Fries Scheepvaart Museum 1962, p. 11
Reacties