Datering
Maker Eeltje Holtrop van der Zee
Kijk Uit
De tjotter behoort tot de kleinste en eenvoudigste soort ronde Friese schepen. De naam komt al voor in 1848 bij een wedstrijd in Amsterdam, maar pas omstreeks 1900 is er sprake van tjotters in Friesland. Soms wordt het schip gewoon ‘boat’ genoemd. Tjotters hebben een kromme voorsteven en een rechte achtersteven. De bodem is in dwarsdoorsnede licht gebogen, terwijl de zijden hiermee slechts een flauwe hoek maken. De lengte is meestal niet meer dan vijf meter. In de eenvoudigste vorm is een tjotter voor de mast geheel open. Soms is een losse plecht aangebracht. Het roer is bijzonder breed, de kop is versierd met verguld en geverfd houtsnijwerk. De zwaarden zijn groot en rond van vorm. De tjotters hadden een betrekkelijk hoog en groot tuig. In de pleziervaart waren zij erg populair. Oorspronkelijk werden ze ook als werkscheepje gebruikt.
Gedetailleerde beschrijving
Documentatie tjotter ‘Kijk Uit’ (ZZM 003310) Tjotter; een plezierjacht met tuig. De tjotter behoort tot de kleinere en eenvoudigste soort der ronde Friese schepen. De tjotter heeft een kromme voorsteven en is ten opzichte van de lengte breder dan het boatsje. Men sprak van een boot of grote boot. De naam komt al voor in 1848 bij een wedstrijd in Amsterdam, doch schijnt in Friesland eerst omstreeks 1900 ingeburgerd te zijn. Het vlak van een tjotter is in dwarsdoorsnede licht gebogen, terwijl de zijden slechts een flauwe hoek met het vlak maken. De lengte van een tjotter komt in de regel niet boven de 5 meter. In de eenvoudigste vorm is een tjotter voor de mast geheel open. Ook is er wel eens een losse plecht aangebracht. Berghouten heeft een tjotter bij hoge uitzondering, maar op de plaats van de grootste breedte zit ter bescherming een ijzeren halfrondje. Het roer van een tjotter is bijzonder breed, met een flinke hak. De kop van het roer is versierd met verguld en geverfd houtsnijwerk. De zwaarden zijn groot en mooi rond van vorm. De tjotter had een betrekkelijk hoog en groot tuig. De tjotter wordt veel in de pleziervaart gebruikt. Oorspronkelijk werd de tjotter ook als werkscheepje gebruikt.; Deze tjotter is gepiekt gebouwd. Ze is fraai versierd met goud lofwerk. Op het roer is een Phoenix uitgebeeld. Technische gegevens: hoofdafmetingen: lengte over de stevens 4,45 m, grootste breedte buitenkant huid 1,96 m, holte op het grootspant 0,84 m, zeiloppervlak; grootzeil +fok 17,4 vierkante meter. Bijzonderheden: geen kielbalk, gepiekt grootspant, vlaktilling (niet gemeten), kielgang+7 huidgangen, laag voordekje uit losse delen, snijwerk op bedel - hennebalk en boeisels en een breed roer met vogel in de kop. Dit elegante scheepje, met zijn vorm en constructie en gepiekte bodem en smalle gangen, de uitvoering met fraai snijwerk, alles wijst op het bouwmeesterschap van Eeltje Holtrop van der Zee. Opmerkelijk is verder de grote overeenkomst met het later gebouwde tjottertje Anna (zie Vermeer, Tjotters en Boatsjes, 1997). OUDE CODE: SM G 04 TYPE SCHIP: tjotter SOORT SCHIP: pleziervaartuig MOTOR: geen EIGENAARS (in chronologische volgorde): naameigenaar: adres/plaats: data: J.H. van der Leer Nieuw-Loosdrecht -1951 SCHEEPSTYPE: Aankoop brieven: * met toebehoren: grootzeil, stagfok, stormfok, boom, pikhaak, en ankertje)* RESTAURATIES: INHOUD VAN HET DOSSIER: 1. Correspondentie m.b.t. de aankoop. 2. Oude registraties. 3. Stukken m.b.t. onderhoud en restauratie. 4. Overige correspondentie. 5. Certificaat van inschrijving "Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten", 1993.
Reacties