Datering
Maker Ahrend

Doos met daarin een zogenaamde planimeter.

Zwarte doos met een meetinstrument. Het interieur is bekleed met velours en heeft uitsparingen voor de verschillende onderdelen. De onderdelen zijn van metaal, deels zwart geanodiseerd. Eén van de onderdelen heeft een op de arm een schuivende schaal en bovendien een ronddraaiende schaalverdeling. Dit deel is voorzien van het (serie-?)nummer 7773. Een ander onderdeel is voorzien van het opschrift 'Ahrend-580'. Bij het instrument een staatje waarop het nummer 7773 en verschillende opschriften in het Duits: Verhältnisse / Einstellung der Nonius.. / Wert der Nonius-Einheit / Constante'. Een ingevoegd papieren staatje spreekt over verhoudingen van 1:500 tot 1:5000, verderop vertaalt dat in een verhouding tussen m2 en mm2.
Het instrument is gebruikt door Arie de Boer uit Lemmer, mogelijk al door zijn vader Dirk de Boer. Arie was de laatste De Boer op de scheepswerf die in 1874 was opgezet door zijn opa Pier de Boer. De werf is bekend om haar Lemsteraken. Een planimeter is een meetinstrument waarmee de oppervlakte van een gebied op bijvoorbeeld een kaart of bouwtekening kan worden bepaald door met een stift de omtrek van het gebied af te tasten.
De grondlegger van de werf was Pier Klazes de Boer (geboren 27-09-1837 te Woudsend – overleden 23-04-1904 te Woudsend). In 1865 trouwt hij met Sytske de Jong. Wanneer zij overlijdt, verhuist Pier de Boer naar Lemmer, waar hij in 1867 opnieuw trouwt met Sjoerdtje Harmens Visser. Zij krijgen samen in totaal 12 kinderen: Grietje, Harmen, Geertje, Trijntje, Klaas, Teetze, Dirk, Jelte, Maria, Froukje, Jelle en Hendrik. In 1874 zet Pier de Boer in Lemmer een scheepshelling op, samen met Thijs van der Vaart, die echter al snel weer vertrekt. In 1876 begint de werf goed te draaien, ook mede dankzij de opkomst van de Zuiderzeevisserij. Op de werf werden dan ook veel vissersschepen gebouwd. De werf is ook bekend geworden om zijn Lemsteraken. Op de werf zijn in totaal zo om en nabij de 250 aken gebouwd. In de lijst met geleverde vaartuigen komen we overigens naast de aken nog veel meer scheepstypen tegen, waaronder tjalken, klippers, vletten, bokken, sloepen, schouwen, pramen, punters, spitsen, mosselkotters. Al vroeg, in 1899, worden er op de werf ijzeren schepen vervaardigd. In 1901 wordt naast de oude helling speciaal een werf gebouwd, waar ijzeren schepen worden gemaakt. De ijzeren schepen werden gemaakt aan de hand van tekeningen, wat voorheen niet het geval was. Zoon Dirk de Boer ging speciaal op tekenles in Papendrecht om zich in het vak van scheepstekenaar te bekwamen. Lang op les is Dirk niet geweest; hij kon op de werf niet worden gemist. Later was het Hendrik die zich aan de tekenlessen waagde en wel in Leidschendam bij zijn zwager Johannes Meijer. Hendrik bleek een succesvol scheepstekenaar te zijn. In 1901 wordt Pier door zijn vier zonen, Hendrik, Harmen, Dirk en Klaas, uitgekocht. In 1904 overlijdt Pier de Boer. Na de Eerste Wereldoorlog gaat het in de scheepsbouw allemaal wat minder en dat wordt ook op de werf in Lemmer gevoeld. Hendrik, Harmen en Klaas verlaten in 1925 de werf. Dirk blijft alleen over op de werf, samen met zijn zoon Arie de Boer. Arie de Boer was de laatste eigenaar. Omdat hij geen opvolger heeft om de werf over te nemen, verkoopt hij in 1960 de helling aan de firma Hilbrand Poppen uit Winsum. De firma Poppen houdt het tot 2000 nog in Lemmer uit tot de werf vanwege de strenge milieuweteisen de deuren moet sluiten.

Identificatie
Titel
Doos met daarin een zogenaamde planimeter.
Objectnummer
FSM-2011-162
Objecttype
  • Meetinstrumenten
    Wordt gebruikt voor instrumenten of houders voor het meten van bijvoorbeeld de omvang, hoeveelheid, massa, plaats of het vermogen, uitgedrukt in een standaardeenheid of een vastgestelde hoeveelheid. (AAT)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000022124
Over
Onderwerpen
  • Scheepsbouwtekeningen
Werk
Breedte
8.8 cm
Lengte
23 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Ahrend
Datering
Materiaal
  • Metaal
    Alle leden van een grote groep stoffen die meestal een kenmerkende glans vertonen. Het zijn goede geleiders van elektriciteit en warmte, ze zijn ondoorschijnend, kunnen smelten en zijn meestal pletbaar of kneedbaar. (Project Fotografie)Any of a large group of substances that typically show a characteristic luster, are good conductors of electricity and heat, are opaque, can be fused, and are usually malleable or ductile. (Project Fotografie)Een metaal is een materiaal dat in vaste vorm kristallijn is, ondoorzichtig, smeedbaar, pletbaar en een goede geleider van warmte en stroom. (Conservation Dictionary)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA