Datering
Sier-ijstjotter 'Sperwer', 18de eeuw, vervaardiger onbekend
Sier-ijstjotter 'Sperwer' van de familie Witmond, Monnickendam
Gedetailleerde beschrijving
Over de herkomst van dit scheepje is heel weinig bekend. Wel is bekend dat het schip van ca 1900 tot 1940 van de familie Witmond in Monnickendam was. Als er voldoende ijs op de Gouwzee lag, werden er veel wedstrijden met ijszeilschuitjes gevaren. Monnickendam is een bekend centrum van de ijszeilsport evenals de Kaag in Zuid-Holland en de Friese meren. Op oude prenten uit de 17e eeuw worden al diverse ijszeilers afgebeeld. Zowel voor vermaak als voor het transport van melk, brood of vis waren er diverse typen ijszeilers. Vaak werd een plaatselijk bekend scheepstype nagebouwd en aangepast met schaatsen en een roer voor het zeilen op het ijs. De bootjes waren geheel uitgerust om met grote snelheid over het ijs te glijden. De zeilen waren extra groot om een hoge snelheid te kunnen halen. Na de winter werden de scheepjes netjes in een schuur bewaard tot een volgende mogelijkheid. Daardoor was het mogelijk dat dit exemplaar zo oud werd. De vorm van het scheepje doet denken aan boeiers van het Hollandse type uit de achttiende eeuw. De versiering is rijk en de berghouten zijn fraai gevormd. De oudste bekende vermelding van de sier-ijstjotter 'Sperwer' staat in 'De Prins' (4 januari 1908, pag. 20). Onder een foto van de ijszeiler staat de tekst 'Het snelst zeilende ijsschuitje van Monnikendam op de Gouwzee (de "Sperwer" van den heer Witmond)'. De heer Andries Witmond was manufacturier op de Middendam te Monnickendam. Hij bewaarde het scheepje in zijn pakhuis aan diezelfde Middendam. Er is voor het laatst met dit scheepje gezeild in 1954, waarbij het licht beschadigd raakte. [objectkaart. Onderdelen bij deze ijszeiler; 3257/b t/m 3257/v; b. onderstel, lang 452--- niet aanwezig c. mast, lang 900--- Hw1 r66 pC; d. giek, lang 460--- niet aanwezig; [objectkaart: giek 3,5 m., was oorspronkelijk 4 m.] e. roer, hoog 115--- Hw1; f. 2 glijders, lang 103--- niet aanwezig; g. helmhout, besneden met dolfijn, lang 86--- Hw1 h. boegspriet, lang 340--- Hw1; i. 2 uithouders hout,lang 300--- Hw1; j. zeil met gaffel--- (zeil niet aanwezig); k. fok--- niet aanwezig; l. waterstag, staaldraad---Hw1; m. fokkenval, touw--- Hw1; n. 2 zijwanten, staaldraad--- Hw1; o. zeilval, touw--- Hw1; p. zeilschoot, touw--- Hw1; q. 2 boegstagen, staaldraad--- niet aanwezig; r. stag, staaldraad--- niet aanwezig; s. 4 keggen, lang 19--- niet aanwezig t. mastplankje, breed 30, hoog 16--- niet aanwezig u. fok---Hw1; v. grootzeil---Hw1 1. correspondentie met de familie Witmond. 2. correspondentie m.b.t. de aankoop. 3. registraties. 4. Certificaat van inschrijving "Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten", 1993 [Jaarverslag 1996 Vereniging Oud Monnickendam, p. 99]; Er is voor het laatst met dit scheepje gezeild in 1954, waarbij het licht beschadigd raakte. [objectkaart] OUDE CODE: SM G 11. SCHEEPSTYPE: ijstjotter. SOORT SCHIP: ijszeiler. EIGENAARS (in chronologische volgorde): naam eigenaar: Andries Witmond, Middendam, Monnickendam tot ca. 1943. H. Hoff, Monnickendam, 1940-1951. Zuiderzeemuseum 1951-heden. INFORMANTEN: D. Meijer, Noordeinde 7, Monnickendam. H. Hoff, Hoogedijk 7 a/b Katwoude, 0299-655882 (laatste contact 1997, toen hij een bij de 'Sperwer' behorende set zeilen in een houten koffer aan het museum schonk)
Reacties