Datering
Maker J. Nooitgedagt

Avegaar van het merk J. Nooitgedagt, IJlst.

Avegaar. Model Irwin. Met kruismessen. Zonder voorsnijder. Aangegoten of geperste kraag, waardoor een handvat kan worden gestoken. Kraag en schacht zijn blauw gelakt. Maat 18 mm. De lak is beschadigd.
In de catalogus van J. Nooitgedagt te IJlst is dit type boor opgenomen onder nr. 6005. Jan Nooitgedagt (1840-1920) was de grondlegger van de schaatsen- en gereedschapfabriek Nooitgedagt te IJlst. In 1865 kocht hij een smederij en begon daar schaatsen en schaven te maken. De vier zonen van Nooitgedagt werkten ook in het bedrijf: Jarig (1866-1942), Aldert (1871-1929), Tymen (1873-1957) en Jentje (1878-1935). Tegen het einde van de 19de eeuw gingen de zaken goed. In 1893 werd een nieuwe fabriek gebouwd. In 1900 had Nooitgedagt circa 50 man personeel in dienst. De vier zonen maakten studiereizen naar Frankrijk, Engeland en Zweden om op de hoogte te blijven van de nieuwste materialen en productietechnieken. Rond 1900 trad vader Jan uit het bedrijf en namen de vier zonen het bedrijf over. Zij bleven voornamelijk schaatsen en gereedschappen maken. Rond 1935 namen twee kleinzonen van Jan Nooitgedagt het bedrijf over: Jan Jarigs (1893-1945), Jan Alderts (1897-1982). In 1945 kwam Tjitte Jentjes (1917-1988) op de afdeling hout. In 1950 kwamen Jarich Jans (geboren 1922) op de afdeling kantoor en Aldert Jans (geboren 1926) op de afdeling metaal. In 1965 werd de productie van schaatsen gestopt. In 1972 stopte de prodcutie van houten speelgoed. De productie van de steekbeitel werd toen sterkt opgevoerd. Begin jaren negentig kreeg het familiebedrijf een forse klap te verwerken; de grote Zweedse afnemer kocht een beitelfabriek op en zegde het contract met Nooitgedagt op. In 1991 werd er nog een nieuw fabriekspand geopend. Het bedrijf legde zich volledig toe op de metaalproductie. Wybrand Jan Attema, achterkleinzoon van de oprichter Jan Nooitgedagt, ging rond 1995 met pensioen. Er was in de familie geen opvolger. Het bedrijf werd verkocht aan Record Holding te Sheffield. De verwachting dat dit bedrijf de metaalproductie van Sheffield naar IJlst zou verplaatsen, kwam niet uit. Record werd overgenomen door de American Tool Company en dat werd weer ingelijfd in Newell Rubbermaid. IJlst raakte uit beeld. In 2003 sloot de fabriek.
literatuur: - W. Blauw (e.a.) Friese Schaatsenmakers (Franeker, 1994), pp. 136-139. - A.K. Mulder, Ald Ark (Leeuwarden, 1990)

Identificatie
Titel
Avegaar van het merk J. Nooitgedagt, IJlst.
Objectnummer
FSM-1982-707
Objecttype
  • Avegaren
    Grote rechte handboor. Meestal bevindt zich een oog (tonnenoog) aan de bovenkant, waardoor een stok (kruk) van ongeveer 40 cm lengte is gestoken. Op die manier kan de boor gedraaid worden. Soms is bij lepelavegaars de bovenkant van het boorijzer vierkant uitgesmeed (stift) en is de dwarsstok daarover geschoven. Dat zal wel tot eerdere slijtage aanleiding hebben gegeven. Andere namen: auweger, auger, auker, krukboor, stokboor. De lepelavegaar is voorzien van een lepelboor met een diameter van 1/4 tot 2. De lengten variëren van ca. 65 cm tot 1,25 m. De schroefavegaar heeft een spiraalboor met een enkele of een dubbele spiraal. De steel is vierkant. Lengten 40 cm tot 1,25 m, diameter 1/4 tot 2. De schulpboor is een grote avegaar om geboorde gaten wijder te maken. Eigenlijk is het gereedschap van de wagenmakers.
  • Boren
    Werktuig met aan het uiteinde een smal puntje waarmee draaiende een rond gat gemaakt kan worden in een harde stof. (ABR)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000013753
Werk
Breedte
cm
Hoogte
cm
Lengte
58.5 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. J. Nooitgedagt
Materiaal
  • Staal
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA

Trefwoorden