Datering
Maker H. Post
Nieuwe Kaart van Gooilandt
Kaart van Gooiland uitgegeven door Reinier en Josua Ottens in 1740. Deze gedetailleerde kaart is opgedragen aan Hendrik Bicker, schepen van Amsterdam en bezitter van een buitenplaats te ’s Graveland. Aangenomen kan worden dat hij ook de opdrachtgever was voor het maken van de kaart. Zijn familiewapen is (uiteraard) afgebeeld. In 1725 liet Bicker op de Tafelberg bij Blaricum een ronde steen plaatsen. Daarop stonden de omliggende nederzettingen en de windstreken gegrift. Deze ‘windroos’ prijkte dan ook op de kaart. De gegevens voor het vervaardigen van de kaart zijn voornamelijk ontleent aan kaarten die in 1709 en in 1723 op de markt kwamen, maar dan op de kleinere schaal 1 : 25.000. Hierdoor en door de aparte inzet van de ‘Maatlanden’ (graslanden) verkreeg hij een handzaam formaat. Het resultaat was als wandversiering meer geschikt dan voor praktisch nut. Nieuw was de weergave van ’s Graveland met de buitenhuizen en de namen van de hoofdbewoners. Bicker liet trots zijn naam en functie ‘Fiscael‘ drukken in de plattegrond van zijn kavel. Voor zijn kennissen en zakenrelaties was dit een prachtig relatiegeschenk. Links op de kaart is een legenda dat het oppervlak vermeldt [wie heeft de grootste?] van de gronden van de zgn. erfgooiers (bewoners die het gebruiks- en beheersrecht hadden over de bebouwbare gronden in Het Gooi), die op de kaart zijn weergegeven. De kaart was minder professioneel dan de eerdere kaarten, maar door de grotere verspreiding via uitgeverij Ottens kwam deze onder ogen van een breder publiek. Voor algemeen gebruik was dit de enige behoorlijke topografische voorstelling van het Gooi tot 1843.
Gedetailleerde beschrijving
Deze Nieuwe Kaart van GOOILANDT Word met schuldige eerbiedigheidt aan den wel Ed. Gestr. Heere DEN HEERE en Mr. HENRICK BICKER SCHEPEN der stadt Amsterdam RAADT en Advt. FISCAAL | ter Admiraliteit aldaar MEESTERSKNAAP van GOOILANDT | enz. enz. enz. opgedragen | door zyn Ed. Gestr. onderdanigste dienaa[r]s REINIER & IOSUA OTTENS / H. Post fecit. - Schaal [ca. 1:25.000]. - [Amsterdam] REINIER & IOSUA OTTENS, [ca. 1740]. - 1 kaart kopergravure, ingekleurd ; 52 x 81 cm. - Titel en opdracht in cartouche rechtsonder; met erboven het familiewapen van Hendrik Bicker. - Schaalstok van een Bestek van 500 Roeden Gooysche Maat [= 6,8 cm.] et al. onder links van het midden. - OZO boven. - Kompasroos rechtsonder. - Onder een 'Afbeelding van het | Compas op Kooltjes berg in een blaauwe zark uit | gehouwen aanwyzende de plaatsen, die van daar | konnen gezien worden'. - Links een legenda 1-37 met vermelding van de 'Groote der Landen Rynlandsche Maat' (oppervlakte van de erfgooiersgronden). - Bijkaart op doek linksboven: [Maatlanden]. - Schaal [ca. 1:25.000]. 8,5 x 11 cm. - Topografische kaarten van Nederland vóór 1750 : Handgetekende en gedrukte kaarten, aanwezig in de Nederlandse rijksarchieven / Dr. Marijke Donkersloot-de Vrij. Groningen : Wolters-Noordhoff bv; Bouma's Boekhuis bv, 1981.
Reacties