MK 53

Documentatie botter ‘MK 53’ (ZZM 007956) Dit is de laatste vissende zeilbotter van Marken. Er is mee gevist tot 1962. Daarna is het schip voor de pleziervaart gebruikt. De botter zou gebouwd zijn voor een viskoper in Huizen, volgens de verschillende bronnen. Het lijkt aannemelijk dat de botter als koopbotter is gebouwd in Huizen voor de Gebr. S. schaap voor 1911. De meeste bronnen vermelden het jaar 1918/19 voor de bouw, maar het CVR heeft het schip al in 1911 opgenomen. Het nummer is dan HZ 96. De zetschipper is J. Kos Klz. De vermelding van Foppen dat de botter een voet langer is dan de gebruikelijke botters bewijst wel dat de botter een viskoper is geweest. Tevens was er sprake van een tweede val, een nokval. Een viskoper of koopschuit was een botter die door een vishandelaar of combinatie van handelaren met een zetschipper en knecht werd uitgezonden om op zee de visser te praaien en vis uit de hand te kopen. Zij voeren daartoe met de vlag in top en streken deze wanneer zij vis genoeg hadden. Ook kochten zij wel vis in plaatsen waar veel aanvoer was, zoals in Enkhuizen en Urk. De botters waren goed zeewaardig en zeilden snel, daar zij zonder motor grote afstanden moesten afleggen. De botter werd waarschijnlijk ook voor de visserij gebruikt, want volgens het CVR was er drijvend want aan boord. Er werd gevist op de Zuiderzee vanaf de Gooise tot de Friese kust met inbegrip van de Noord-Hollandse kust. De botter is in 1922 verkocht aan de Gebroeders Van Meer uit Harderwijk. Deze hadden een garnalenkokerij en -pellerij. Het nummer is dan HK 110. De schipper was een Foppen. Deze voer als zetschipper voor de Gebr. Van Meer. Volgens CVR werd de botter gebruikt voor alle soorten visserij op de Zuiderzee. Er werd met reepnetten gevist en er was een vlet als bijboot. Voor 1938 zou volgens Zeeman de botter als UK 50 hebben gevaren vanuit Urk, het CVR bevestigd dat niet. De toenmalige eigenaar was K. Hakvoort. Hij liet een zetschipper vissen. In 1938 heeft C. Tol uit Volendam de botter enkele weken in zijn bezit gehad. Deze eigenaar heeft haar doorverkocht aan de Gebr. Zeeman op Marken. Het nieuwe registratienummer werd MK 53. Als eigenaar staat vermeld Cornelis Zeeman. (Kerkbuurt 172,; Marken) samen met zijn broer Sijmen voer hij op de botter. Het CVR schrijft de botter pas in 1942 in. Er zou gevist zijn met de dwarskuil, snoekbaarsnetten en botnetten. Volgens Foppen voer Zeeman ook wel met groenten of hooi van Broekerhaven naar Harderwijk. Er stond een 20 pk Ford T motor in met 4 cilinders. Dat was een benzinemotor uit 1928. De botter is in 1962 verkocht aan de heer Stavenuiter te Monnickendam. Via de eigenaar van de camping in Uitdam is het schip aangekocht door het museum in 1965. In de informatie van Foppen staan gegevens over kleuren en enkele onderdelen vermeld welke niet overeenstemmen met huidige schip. VISSERIJ REGISTRATIE NUMMERS: HZ 96, HK 110, MK 53; VOORMALIGE EIGENAARS (in chronologische volgorde): voor 1911-1922: HZ 96: Gebr. S. Schaap, Huizen (vishandelaar), zetschipper J.Kos Klz. 1922-1938? (uitgeschreven uit CVR 1932): HK 110: Gebr. Van Meer (Garnalenpellerij); voor 1938: Urk. K. Hakvoort (brief Zeeman); 1938: C. Tol, Monnickendam. 1938-1962: MK 53: C. Zeeman en S. Zeeman , Marken; 1962-? D. Stavenuiter, Monnickendam, pleziervaartuig. George Gazendam, Uitdam, pleziervaartuig. ?-1965: B.W. van Dam, Uitdam, pleziervaartuig. 1965 Zuiderzeemuseum; De botter is wellicht het meest bekende vissersschip van de Zuiderzee. Hoewel men gewoonlijk spreekt van de botter is er een verscheidenheid in type en afmetingen. De algemene kenmerken van de botter zijn: een platbodemschip met een rondgebouwd breed, hoogoplopend voorschip, dat voorzien is van een dek en een laag , open achterschip. Afhankelijk van de plaats waar de schepen gebouwd werden, onderscheidde men types met hoge en minder hoge kop, met meer of minder diepgang en met enige variatie in hoogte en breedte van het achterschip. Zo kende men de Urker botters, waarmee ook op de Noordzee gevist werd, en die voorzien waren van vaste achterplecht, Huizer botters, Marker botters en de grotere Volendammer botters of kwakken. De ontwikkeling van de botter is eeuwenoud en was nog in volle gang toen met de bouw van de Afsluitdijk werd begonnen en men van houten scheepsbouw over ging naar de ijzerbouw. De schepen waren geschikt om netten te slepen of in span getweeën een net te trekken. Het lage achterschip maakte het makkelijker om de netten binnenboord te halen. De zeileigenschappen van de botter werden geroemd. DOCUMENTATIE: Gegevens Centraal Visserijregister; Brief C. Zeeman Ketsbuurt 12 Marken 15-12-1964; Gegevens n.a.v. gesprek Foppen Harderwijk Gegevens K. Boneveld, Marken Opmetingsschetsen P.Dorleijn 1989 OUDE CODE: SM A 06.