Datering
Maker Aede Lútzens

Beschilderd behangsel met voorstelling van de scheepswerf van Visser te Woudsend.

Beschilderd behangsel. Voorstelling van de scheepswerf van Wieger Annes Visser te Woudsend. Centraal op de schilderij is een houten loods met rode dakpannen te zien. In de loods wordt gebouwd aan een kofschip. Het schip is te zien door de geopende deuren (die elk in tweeën scharnieren). Op de loods staat een windvaan in de vorm van een scheepsbouwersbijl. Daarin lijken de gekoppelde letters 'WAV' te zijn uitgezaagd. In de loods en op de grond ervoor zijn planken en balken te zien en diverse gereedschappen: een dissel, een schrobzaag, een hamer, etc. Voor de steven van het schip staat een rode gereedschapskist. Rechts voor de loods zijn twee mannen aan het werk. De linkse boort met een avegaar een gat in een balk. De rechtse heeft een (meet)lat in zijn hand. Tussen hen in staat een driepoot met takel. Rechts van hen staat een houten bok. Links voor de loods staat een man op een stapel hout. Hij draagt een driekante steek, een lange bruine jas, een blauw vest met zilveren knopen en een zwarte broek. Hij rookt een pijp. Voor hem boomt een man een rechthoekig werfbootje in het water. Links van de loods staat een huis van gele baksteen en met rode dakpannen. Op de voorste schoorsteen ervan het jaartal 1728. Links naast het huis een houten hok. Rechts van de loods staan een aantal huizen. Op het meest rechtse ervan staat een dakkapel, die is versierd met C-vormige vleugelstukken en wordt bekroond met een booglijst. Onder de vleugelstukken de letters 'WAV' en 'WMT'. De huizen worden omheind door schuttingen. Links is daar een kipperen tegenaan gebouwd. Rechts ligt aan de kade een beurtschip met spriettuig. Op het voordek daarvan zit een man een pijp te roken. Op de bedelbalk van het schip staat 'S.N.90' en op een bolder daar vlak bij '91'. Op de wal loopt een man met op zijn schouder een mand. Hij loopt in de richting van het schip. Waarschijnlijk is hij bezig het schip te laden. In de mand zitten gele balkjes of stophout, waarvan er tegen de rechterwand van de loods een grote stapel ligt. De schildering is omgeven door een geschilderde lijst in groen: eierlijst met in de hoeken rozetten.
De behangselschildering is afkomstig uit de boerderij 'Arbeid en Moeite' te Ypecolsga (Woudsend). Deze boerderij werd in 1783 gebouwd in opdracht van Wietske Michiels Tromp, echtgenote van Wieger Annes Visser (1743-1806) uit Woudsend. De wandschilderingen uit waarschijnlijk 1790-1791, verbeelden zaken die voor dit echtpaar belangrijk waren.
Eén van de schilderingen in dezelfde kamer is gesigneerd: Aede Lútzens. Zeer waarschijnlijk is dat Luitjen Aedes Verwer, gedoopt 29 april 1770 te Woudsend, kind van Aede Fokkes en Wobbigjen Luitjens. Hij trouwde op 13 juni 1802 in Woudsend met Antje Tymens en zij kregen twee kinderen, Wopkje en Tiemen. Luitjen Aedes Verwer is overleden op 1 december 1832. Voor zover bekend is er geen ander werk van hem bewaard gebleven. (Bron: J. Visser, 2021)
De scheepswerf van Wieger Annes Visser was gesitueerd aan de Ee te Woudsend. Wieger Annes Visser dreef deze werf als opvolger van zijn schoonvader Michiel Hylkes Tromp. Het is waarschijnlijk dat Wieger Annes Visser zelf op de schildering is afgbeeld (de rokende man in lange jas). De letters in de windvaan op de loods ('WAV') zijn de initialen van Visser. Deze initialen staan ook op de dakkapel van het huis naast de loods, samen met die van zijn vrouw, Wietske Michiels Tromp. De opschriften 'S.N.90' en '91' op het afgemeerde schip zijn mogelijk jaartallen: 1790 en 1791, een aanwijzing voor de datering van de schilderingen.
literatuur: - Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1988, 54-59. - 'Raadsels rond Aede Lútsens opgelost?' in: Leeuwarder Courant 19 december 1973. - Sneeker Nieuwsblad 18 dec. 1958, 18 sep. 1978 - Horst Menzel, Smakken, Kuffen, Galioten, Drei fast vergessene Schiffstypen des 18. und 19. Jahrhunderts (Hamburg, 1997)

Identificatie
Titel
Beschilderd behangsel met voorstelling van de scheepswerf van Visser te Woudsend.
Objectnummer
FSM-C-022-D
Objecttype
  • Behangschilderingen
    Geschilderde behangsels zijn behangsels die bestaan uit een opgespannen drager van neteldoek, jute , linnen of katoen al dan niet voorzien van een papieren laag waarop handmatig een schildering is aangebracht. Deze voorstellingen werden aangebracht met olieverf, waterverf, ei-verf of lijmverf. De geschilderde doeken bedekten soms de gehele wand. Ze worden ook wel ‘zaalstukken’ genoemd. Vaak zijn zij toegepast in combinatie met afzonderlijke schilderstukken boven de deuren, tegen de schoorsteenboezem en aan het plafond. De geschilderde behangsels komen in de mode rond het derde kwart van de 17de eeuw. In eerste instantie zijn zij toegepast als een goedkopere geschilderde imitatie van kostbare gobelins en zij zijn op hun beurt weer de voorlopers van het gedrukte papierbehangsel. Geschilderde behangsels zijn vaak beschilderd als 'doorkijkjes' met italianiserende landschappen of met mythologische of historische voorstellingen. (Winkler Prins Kunst / Jurriaan Andriessen, Richard Harmanni)
  • Schilderijen
    Geschilderde voorstellingen op panelen of opgespannen doek, meestal van draagbaar formaat. Vooral te onderscheiden van 'muurschilderingen' en 'verluchtingen' in manuscripten.Geschilderde voorstellingen op panelen of opgespannen doek, meestal van draagbaar formaat. Vooral te onderscheiden van 'muurschilderingen' en 'verluchtingen' in manuscripten. (AAT-Ned)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000015676
Over
Onderwerpen
  • Scheepsbouw
    De vaardigheid of het bedrijf van het bouwen van schepen. (AAT-Ned)
  • Kofschepen
    18de, 19de eeuws scheepstype. Vrachtschip met ronde vormen en kromme voorstevenbalk. Gepiekt voor- en achterschip. Vrij smal vlak. 100-300 ton groot. De grote koffen waren kielschepen en hadden vaak geen zwaarden. Het waren tweemasters met een grote mast en bezaan. De grote mast was vaak zowel langsscheeps als (gedeeltelijk ook) dwarsscheeps getuigd. Ze werden voor de grote binnen- en voor de buitenvaart gebruikt. Vaak voorzien van roef en paviljoen. De kleinere van deze koffen hadden vaak een minder diepe kiel (slechts ca. 10 cm i.p.v. ca. 30 cm.) en beschikten wel over zwaarden. Ze waren soms, vooral in het voorschip minder gepiekt. (De Binnenvaart)Een kustvaarder die in de loop van de 18de tot in het midden van de 19de eeuw in de Nederlanden en Duitsland in de vaart was en de plaats innam van de fluit en de kat. (aatned.nl)
  • Woudsend
  • Streekdrachten
    Met klederdracht of streekdracht (kortweg: dracht) wordt bedoeld de traditionele kleding die in gemeenschappen gedragen wordt of werd door een groot deel van de bevolking. Deze kleding maakt deel uit van de streekgebonden folklore en de geschiedenis ervan wordt vaak gedocumenteerd in volkenkundige en streekmusea. Klederdrachten worden in sommige streken nog in ere gehouden, in het bijzonder tijdens feestdagen en bijzondere ceremonies zoals oogstdankfeesten, oktoberfeesten, schuttersfeesten, optochten en folkloristische dansvoorstellingen. (Wikipedia)
Werk
Breedte
162.0 cm
Hoogte
175.0 cm
Lengte
cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Aede Lútzens
Datering
Materiaal
  • Olieverf
    Een verfstof waarin drogende olie als drager voor het pigment fungeert. (AAT-Ned)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA

Trefwoorden