Datering
Maker Bingley Works

Wentellog.

Geelkoperen wentellog. Patentlog van het type Walker. Cilindervorm met aan de voorzijde een kegel met ring, waaraan het touw werd bevestigd. In de kop van het log het telwerk: drie wijzers die het aantal zeemijlen aangeven. Achter het telwerk een driehoekige vin, die ervoor zorgde dat het gedeelte met het telwerk recht in het water bleef tijdens het voortslepen. Achter deze vin een draaibaar gedeelte met vijf schroefbladen. Dit gedeelte draaide tijdens het voortslepen van het log. De meters telden het aantal omwentelingen en kwamen zo op het aantal afgelegde zeemijlen. Opschriften op het log: - Op de wijzerplaat: Trade Mark / Patentee London / L / LL / Original / Edw. Massey / New patented / Albion / ship log / no. 1'. - Op de vin het merk (zie merken). - Op de vleugels: op vier van de vijf vleugels: 'Rd No / 073 / Trade Mark / en een letter M in een ster; op de vijfde vleugel een afbeelding van een anker en de letters TW.
Het log registreerde het aantal afgelegde zeemijlen. Hiertoe werd het geheel aan een lijn achter een schip aangesleept. Bij het ophalen kon worden afgelezen hoeveel mijlen er in de tussentijd waren afgelegd. De schenker heeft vanuit Gaastmeer gevaren op de palingaken, maar ook op andere schepen. Het is mogelijk dat dit log afkomstig is van een palingaak, maar zeker is dat niet. De combinatie van een anker met de letters TW op de vin zijn het beeldmerk van de firma Thomas Walker & Sons uit Birmingham, welke zeker vanaf 1861 tot 1986 nautische instrumenten vervaardigde. Voor het eerste commercieel succesvolle mechanische log werd in 1802 patent verleend aan Edward Massey uit Londen. In dit eerst ontwerp waren logvin en klok van elkaar gescheiden door een lijn van ca. 1 meter en werd dit geheel aan een langere lijn achter het schip meegesleept. Diens neef Thomas Walker (1805-1871) combineerde de logvin en klok in één constructie: het zogenaamde “A1 harpoon”of “frictionless” log waarvoor hij in 1861 patent kreeg. Aan het eind van de negentiende eeuw ging het bedrijf van de Massey’s op in Thomas Walker & Sons. Het “harpoon” log bestond uit een bronzen “rotator” of vin die direct gekoppeld was aan een klokmechanisme die het aantal omwentelingen vertaalde in een afgelegde afstand. Bij latere ontwerpen van o.a. Thomas Walker & Sons werden vin en logklok weer van elkaar gescheiden. De ca. 30 meter lange lijn bracht de omwentelingen van de gesleepte vin over naar een aan boord geplaatste klok. Men kon nu de afgelegde afstand aflezen zonder het geheel binnen te hoeven halen. Bovendien stond het kwetsbare klokmechanisme boven water aan minder risico’s bloot.
literatuur: - Sneeker Nieuwsblad 25 okt. 1956 - Jaarverslag Fries Scheepvaart Museum 1956 - Jean Randier, Nautische Instrumenten, (Deventer-Antwerpen, 1980), p. 50-51.

Identificatie
Titel
Wentellog.
Objectnummer
FSM-J-076
Objecttype
  • Wentelloggen
  • Loggen
  • Snelheidsmeters
    Instrument dat de snelheid van het voertuig aangeeft. Meestal met een kabel aangedreven vanaf de uitgaande as van de versnellingsbak. Sommige van de nieuwste snelheidsmeters werken elektronisch.
  • Navigatie-instrumenten
    Navigatie is de kunst van het plannen en volgen van een route om zich daarmee van de huidige positie naar de bestemming te verplaatsen. Alle daarvoor benodige instrumenten vallen onder de noemer navigatie-instrumenten. Voorbeelden daarvan zijn een kompas, de jacobsstaf, de passer, een verrekijker, de sextant, een land- of zeekaart en een parallellineaal.
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000010769
Over
Onderwerpen
  • Palingaken
    Heegeraak, soms ook een Lemmeraak of ander type, waarmee men men paling naar Engeland gebracht werd of die in verband met de palinghandel permanent in Londen gemeerd lagen. (debinnenvaart.nl)
  • Gaastmeer
Werk
Breedte
cm
Hoogte
cm
Lengte
49.0 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Bingley Works
Datering
Materiaal
  • Koper
    Te gebruiken voor het zuivere metaalelement met het symbool Cu en het atoomnummer 29; het is roodachtig van kleur en is zeer smeedbaar en kneedbaar. Ook te gebruiken voor het metaal wanneer het woirdt bewerkt en gevormd om, meestal in combinatie met andere stoffen, verschillende voorwerpen en materialen te maken. (Toegepaste Kunst Project, RKD)
  • Metaal
    Alle leden van een grote groep stoffen die meestal een kenmerkende glans vertonen. Het zijn goede geleiders van elektriciteit en warmte, ze zijn ondoorschijnend, kunnen smelten en zijn meestal pletbaar of kneedbaar. (Project Fotografie)Any of a large group of substances that typically show a characteristic luster, are good conductors of electricity and heat, are opaque, can be fused, and are usually malleable or ductile. (Project Fotografie)Een metaal is een materiaal dat in vaste vorm kristallijn is, ondoorzichtig, smeedbaar, pletbaar en een goede geleider van warmte en stroom. (Conservation Dictionary)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA

Trefwoorden