Datering
Maker Onbekend
Gevelsteen met voorstelling van een walvis die geharpoeneerd wordt.
Gevelsteen. Zandsteen. Brede omlijsting met schuine rand naar binnen. Voorstelling: op de voorgrond een spuitende walvis (twee dampwolken) en daarachter een sloep met twee roeiers, een stuurman en een harpoenier. Links boven de letters 'B.A.K.D'.
De gevelsteen is afkomstig uit een huis in Gaast. Het huis werd in 1960 of 1961 afgebroken. De steen staat afgebeeld in de Geakunde van Wûnseradiel. De huizen van Gaast zijn beschreven en getekend door het Zuiderzeemuseum. In de documentatiemap 'Gaast' worden fotocopieën daarvan bewaard.
Uit het artikel van Thijs Mol over Friese walvisvaart (pp. 41 en afbeelding) wordt duidelijk dat de steen oorspronkelijk uit Workum afkomstig is.
Het artikel van Anne J. Dijkstra bevestigt dat: "Voor enkele jaren was Workum tevens de trotse bezitter van de enige bekende gevelsteen met een voorstelling van een walvisjacht vanuit een sloep. De sloep is bemand met een harpoenier, een stuurman en vier roeiers, waarin er twee afgebeeld zijn. In de gevelsteen zijn de letters BAKD ingebeiteld, waarvan de betekenis nog een puzzle vormt. Deze gevelsteen is, na nog een huis in Gaast gesierd te hebben, thans opgesteld in het Pothuis te Makkum (...)".
In 1995 werd in het wegdek van de Buorren in Gaast een walvis ingestraat, als herinnering aan de walvisvaart en ter compensatie van het verdwijnen van de gevelsteen uit het dorp. In 2002 werd de steen geschonken door de Gemeente Wûnseradiel in ruil voor een kopie van de steen, die ingemetseld werd in het dorpshuis van Gaast. Die kopie is gemaakt door Stucadoorsbedrijf De Haan te Leeuwarden.
literatuur:
- Thijs Mol, 'Friesland en de walvisvaart' in: Jaarverslag Fries Scheepvaart Museum 1962, pp. 40-43.
- Leeuwarder Courant 27 sept. 1995, p. 21
- Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1994, p. 26
- Anne J. Dijkstra, "Een Workumers zeepostille voor walvisvaarders" in: ? (Friso?)
Reacties